Wykonywanie przez człowieka zaplanowanych ruchów jest wynikiem współpracy układu piramidowego, odpowiedzialnego za przyjęcie odpowiedniej pozycji, oraz móżdżku. Ten koordynuje cały proces i wspomaga dobór prawidłowego napięcia mięśni. Układ pozapiramidowy natomiast umożliwia zautomatyzowane, nie do końca świadome działania, jak chodzenie czy mimika twarzy odzwierciedlająca emocje.
Główne przyczyny schorzenia
Zaburzenia funkcji układu pozapiramidowego określane są w medycynie mianem zespołu pozapiramidowego. Obejmować może różne objawy, o czym bardziej szczegółowo w dalszej części. Istnieje wiele czynników powodujących to schorzenie, ale jedną z jego głównych przyczyn jest choroba Parkinsona. Winę ponoszą tu procesy degeneracyjne układów: dopaminergicznego, noradrenergicznego, cholinergicznego i glutaminergicznego. Innymi schorzeniami prowadzącymi do pojawienia się zespołu pozapiramidowego są choroba Huntingtona, Wilsona, a także balizm i hemibalizm.
Często symptomy pozapiramidowe występują u osób przyjmujących neuroleptyki, które są typowymi lekami przeciwpsychotycznymi. Mówimy wówczas o polekowych objawach piramidowych. Powodem wystąpienia zespołu EPS w tym przypadku jest mechanizm działania tych preparatów. Jest on antagonistyczny względem receptora dopaminy D2, co skutkuje objawami zbliżonymi do tych, jakie daje choroba Parkinsona. Atypowe neuroleptyki w większym stopniu wpływają na receptory serotoniny 5-HT2A, co zmniejsza ryzyko wystąpienia zespołu pozapiramidowego.
Objawy pozapiramidowe
Wystąpienie wszelkiego rodzaju dysfunkcji ruchowych jest jednoznacznym wskazaniem do wizyty w gabinecie neurologicznym. Pacjenci z Łodzi i jej okolic mogą liczyć tu na szeroką wiedzę i doświadczenie doktor Małgorzaty Dąbrowskiej z Łodzi. Symptomy zespołu EPS obejmują przy tym:
- sztywność mięśniowa,
- spowolnienie ruchowe (bradykinezja),
- drżenie rąk i mięśni twarzy,
- zaburzenia chodu.
Możemy wskazać także objawy typowe dla schorzenia spowodowanego neuroleptykami. Tu występują ostre reakcje dystoniczne, uczucie niepokoju i lęku (akatyzja), oznaki parkinsonowskie oraz dyskinezy późne, czyli mimowolne, nieprawidłowe ruchy mięśni.
Leczenie zespołu pozapiramidowego
Kluczowe znaczenie w tej kwestii mają przyczyny zespołu EPS. Aktualnie medycyna nie potrafi skutecznie leczyć pląsawicy Huntingtona. Istnieją natomiast metody, które można stosować w leczeniu zespołu pozapiramidowego spowodowanego chorobą Parkinsona. Najlepsze rokowania ma jednak ten wywołany przyjmowaniem neuroleptyków. Terapia polega na zmniejszeniu dawki leku albo znalezieniu zamiennika, przyniesie dobre efekty w leczeniu choroby podstawowej, ale z mniejszym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Taką decyzję podjąć może jednak tylko lekarz specjalisty – neurolog lub psychiatra.